Isang associate justice ng Korte Suprema (SC) ang nagtanong tungkol sa pangangailangang ilipat ang excess funds ng Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth) sa National Treasury para sa mga proyektong mayroon nang sapat na pondo. Sa oral arguments noong Martes, kung saan tinalakay ang petisyong humahadlang sa paglilipat ng P89.9 bilyong PhilHealth funds sa National Treasury, tahasang binanggit ni Justice Amy Lazaro-Javier ang usapin: “Isang katotohanan na kinuha ang pera, bilyon, sa katunayan P89 bilyon. Bagaman kaunti ang pinigilan ng gobyerno, ng Korte Suprema. Kaya’t iyon ang katotohanan na bilyon-bilyong piso ang kinuha mula sa reserved funds ng PhilHealth.” (“It is a fact that money was taken, billions, in fact P89 billion. Although a little was restrained by the government, by the SC. So that’s the fact that billions of pesos were taken from the reserved funds of PhilHealth,” she said.) Idinagdag pa niya na ginamit ang pera sa mga proyektong hindi pa nasisimulan, ngunit na-finance na nang maraming beses: “Para sa pagtatayo ng tulay na hindi pa man nagsisimula at na-finance na nang maraming beses? At isang right of way na mayroon nang pondo… ng bilyon, at maintenance ng mga kalsada na mayroon nang pondo ng bilyon sa ilalim ng GAA?” (“For the construction of a bridge that has not even started and that has been funded many times over? And a right of way that is already funded… by billions, and maintenance of roads that is already funded by billions under the GAA?” she added.) Ang tinutukoy ni Lazaro-Javier ay ang Temporary Restraining Order (TRO) na inilabas ng Korte Suprema noong Oktubre, na pumipigil sa patuloy na paglilipat ng PhilHealth funds sa National Treasury. Partikular niyang binanggit ang PGN Island Bridges project, na ayon sa kanya ay ganap nang pinondohan ng Export-Import Bank of Korea sa halagang P174 bilyon. Sinabi naman ni Solicitor General Menardo Guevarra, na kumakatawan sa respondent government agencies, na kanila pang susuriin ang mga proyekto. “Ang agarang pangangailangan ay sa paggamit ng mga available na funds para sa lahat ng proyekto na nakalista sa ilalim ng unprogrammed appropriations. Napakarami nito.” (“The urgency is on the use of these available funds for all the projects listed under the unprogrammed appropriations. There are so many of them,” he said.) Ayon kay Guevarra, karamihan sa unprogrammed appropriations ay mapupunta sa social projects, kabilang ang mga regional hospitals ng Department of Health (DOH). Ngunit sa kabila nito, iginiit ni Lazaro-Javier na tila may overlap sa pagitan ng general purpose at special purpose funds para sa unprogrammed funds. Sa usapin naman ng appropriations, sinabi ni Guevarra na hindi niya matukoy kung ang isang particular na appropriations ay tama o mali: “Hindi kami, sa palagay ko, nasa posisyon upang sabihin na ang isang partikular na appropriation ay tama o mali o angkop o hindi angkop. Kailangan naming umasa sa karunungan ng mga taong kumakatawan sa amin.” (“We, I believe, will not be in the position to say that a certain appropriation is right or wrong or proper or improper. We have to rely on the wisdom of the people who represent us,” he said.) Overstated Assets ng PhilHealth, Binusisi ng Korte Suprema Bukod sa isyu ng paglilipat ng pondo, tinutukan din ni Lazaro-Javier ang problema sa overstated assets ng PhilHealth, batay sa 2021 financial statement nito sa Commission on Audit (COA). Ayon sa financial statement, ang total assets ng PhilHealth ay nasa P347.4 billion, habang ang total liabilities ay umabot sa P1.16 trillion, at ang total equity nito ay nasa P816 billion. Ngunit ayon sa COA, ang kanilang audit ay nagresulta sa adverse opinion, kung saan sinabing hindi patas na naipakita ang tunay na financial position ng PhilHealth. Ayon sa COA report: “Ang mga accounting errors sa pagkilala at pagsukat ng Investment in Bonds at Accrued Interest Receivable ay nagresulta sa overstatement ng Investment in Bonds, Accrued Interest Income, at Interest Income account - @broken.hearted029