📝የአሰብ ወደብ በኤርትራ እንዴት ከኢትዮጵያ እንደተወሰደ የሚገልጹ እውነተኛ ታሪካዊ መረጃዎች እየተሰጡ ነው። ➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖ በዛሬይቱ የኤርትራ ሀገር ከኢትዮጵያ የተወሰደው የአሰብ ወደብ ታሪክ ውስብስብ የምዕራባውያን የቅኝ ግዛት ፍላጎት ታሪክ እና በአፍሪካ ቀንድ የነበሩ የግዛት ውዝግቦችን ያካትታል። ኤርትራ ከኢትዮጵያ ወደ ኢጣሊያ ቁጥጥር ስትሸጋገር የተከሰቱት ክስተቶች በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የአውሮፓ እና የአሜሪካ ኃያላን በአህጉሪቱ ግዛቶች ሲፎካከሩ በነበረበት በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ነው። በ1860ዎቹ የጣሊያን መንግስት በአካባቢው የቅኝ ግዛት ለመመሥረት ፍላጎት ነበረው። እ.ኤ.አ. በ1869 ፍራንቸስኮ ደ ሙራ የሚባል ከጣሊያን አገር የመጣ ጣሊያናዊ ነጋዴ የአሰብን ወደብ የአካባቢው አስተዳዳሪ ከነበረው አውሳ ሱልጣን ከሚባል ግለሰብ ካለ ምንም ዓይነት የኢትዮጵያ ዕውቅና ሰጪነት በሚስጥር እና በትንሽ የማታለያ ገንዘብ ገዝቶ እንደነበር ይነገራል። ይህም የቅኝ ግዛት የመመሥረት እና የመስፋፋት ሰፊ ስትራቴጂ አካል ነበር። የአሰብ ግዛት ግን የግዙፉ የኢትዮጵያ ግዛት አካል ነበር። ይህ ግዢ በወሎ ክፍለ ሃገር ውስጥ በአፋሮች ግዛት አሰብን የግዛታችን አካል አድርጎ ይመለከተው በነበረው የኢትዮጵያ መንግስት በይፋ እውቅና የተሰጠው አልነበረም። እ.ኤ.አ. በ 1882 ጣሊያን አሰብን በአከባቢው የቅኝ ግዛት ምኞቷ አካል አድርጋ ለመያዝ ጠየቀች። የጣሊያን መንግስት በአፍሪካ ቀንድ ያለውን ተጽእኖ ለማስፋት በመሞከሩ በዚያን ጊዜ ከኢትዮጵያ ጋር ውጥረት ውስጥ ገብቷል። ሁኔታው ተባብሶ ጣሊያን ግዛቷን የበለጠ ወደ ኢትዮጵያ ግዛት ለማስፋት ስትሞክር፣ መጨረሻውም በአንደኛው ኢታሎ-ኢትዮጵያ ጦርነት እ.ኤ.አ. ከ1895-1896። ጦርነቱ እ.ኤ.አ. በ1896 ዓ.ም በአድዋ ጦርነት የኢትዮጵያን ሉዓላዊነት ያስከበረ እና የጣሊያንን መስፋፋት ያከሸፈው የኢትዮጵያውያን የአሸናፊነት ድል ተጠናቀቀ። ጣሊያን ቢሸነፍም በኋላ ኤርትራን በቅኝ ግዛትነት እ.ኤ.አ. በ1890 መሠረተች። በኤርትራ ያለው የቅኝ ግዛት ትሩፋት በአካባቢው ፖለቲካዊ እና ማህበራዊ እንቅስቃሴ ላይ ዘላቂ ተጽእኖ በማሳደሩ በኤርትራ እና በኢትዮጵያ መካከል እስከ 20ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ጸንቶ ለነበረው ውጥረት የራሱን አስተዋጽኦ አድርጓል። የነዚህ ክስተቶች ታሪካዊ አውድ ዛሬ በኢትዮጵያ እና በኤርትራ መካከል ያለውን ውስብስብ ግንኙነት ለመረዳት አስፈላጊ ነው። አሁን በኤርትራ ግዛት ሥር የሚገኘው የአሰብ ወደብ ኢትዮጵያን እና ኤርትራን የሚመለከት ጉልህ ታሪካዊ አውድ አለው። ኤርትራ አሰብን እንድትቆጣጠር ያደረጋትን ክስተቶች ማጠቃለያ እነሆ፡- ታሪካዊ ዳራ 1. የቅኝ ግዛት ዘመን፡- የአሰብ ወደብ እ.ኤ.አ. በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በኢትዮጵያ እና ጣሊያኖች ስምምነት የአሰብ ወደብ የጋራ የንግድ ወደብ ሆኖ ተሠራ። 2. ጂኦፖሊቲካል አውድ፡- እ.ኤ.አ. በ1800ዎቹ መጨረሻ የአውሮፓ ኃያላን ግዛቶቻቸውን ለማስፋት በአፍሪካ ላይ ፍጥጫ ውስጥ ገብተው ነበር። ይህ ወቅት የቅኝ ግዛት ግዛቶችን እና የንግድ መስመሮችን በማቋቋም ተለይቶ ይታወቃል። 3. የኢትዮጵያ ተቃውሞ፡- አሰብ ወደብን ኢትዮጵያ የግዛቷ አካል አድርጋ የምትመለከተው። በዳግማዊ አጼ ምኒልክ የሚመራው የኢትዮጵያ መንግስት የጣሊያንን መስፋፋት ተቃወመ። በተለይ ጣሊያን በትልልቅ የኢትዮጵያ ክፍሎች ላይ ያላትን ተጽእኖ ለመወሰን በማቀዱ ውጥረቱ ባለፉት አመታት ተባብሷል። 4. የውጫሌ ስምምነት፦ እ.ኤ.አ. በ1889 ኢጣሊያና ኢትዮጵያ የውጫሌ ውል ተፈራረሙ። ይሁን እንጂ የስምምነቱ የተለያዩ ትርጓሜዎች ወደ አለመግባባቶች አመሩ። ጣሊያኖች በኢትዮጵያ ላይ የጥበቃ ሥልጣን እንደሰጣቸው ያምኑ ነበር፣ ኢትዮጵያውያን ግን ቀላል የንግድ ስምምነት አድርገው ይመለከቱት ነበር። 5. የአድዋ ጦርነት፦ ውጥረቱ ያበቃው በአንደኛው የኢታሎ-ኢትዮጵያ ጦርነት እ.ኤ.አ. (1895-1896) ነው። በመጋቢት 1896 የኢትዮጵያ ጦር በአድዋ ጦርነት ጣልያንን በቆራጥነት አሸነፋቸው። ይህ ድል የኢትዮጵያን ሉዓላዊነት ያረጋገጠ እና የጣሊያንን ምኞት ከሽፏል። 6. የጣሊያን እና የኢትዮጵያ ግንኙነት፡- በጣሊያን ወረራ ጊዜ የአሰብ ወደብ ከኢትዮጵያ ጋር ለንግድ ወሳኝ ወደብ ሆኖ አገልግሏል። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ኢጣሊያ ከተሸነፈች በኋላ ኤርትራ በብሪታንያ ወታደራዊ አስተዳደር ሥር ሆነች። 7. በፌደሬሽን ከኢትዮጵያ ጋር፦ እ.ኤ.አ. በ1952 የተባበሩት መንግስታት ኤርትራን ከኢትዮጵያ ጋር በማዋሃድ በራስ የመመራት ደረጃ ሰጥቷታል። ነገር ግን ይህ ፌደሬሽን በ1962 ፈርሶ ኤርትራን በኢትዮጵያ እንድትጠቃለል በማድረግ በኤርትራ ውስጥ በአንዳንድ ቡድኖች ቅሬታ እና ተቃውሞ እንዲባባስ አድርጓል። የነጻነት ትግል 8. የኤርትራ የነጻነት ጦርነት፡ የኤርትራ ነፃ አውጪ ግንባር (ኢ.ሕ.አ.አ.) በኋላም የኤርትራ ሕዝባዊ ወያነ ሓርነት ግንባር (ሻዕቢያ) እ.ኤ.አ. ከ1960ዎቹ መጀመሪያ ጀምሮ እስከ 1991 ዓ.ም ድረስ የዘለቀ ጦርነትን በኢትዮጵያ አገዛዝ ላይ ከፍተዋል። 9. የኢትዮጵያ የእርስ በርስ ጦርነት፡- እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ ኢትዮጵያ ውስጥ የውስጥ ሽኩቻ ገጠማት፣ ሻዕቢያም እየተጠናከረ መጣ። እ.ኤ.አ. በ 1991 የኢትዮጵያ የደርግ መንግስት ሲወድቅ ሻዕቢያ ኤርትራን ተቆጣጠረ። የአሰብን መወሰድ 10. የአሰብ ወደብን መቆጣጠር፡ በኢትዮጵያ የደርግ መንግስት መገርሰስን ተከትሎ ሻዕቢያ በኤርትራ ውስጥ ጊዜያዊ መንግስት አቋቋመ። አሰብ በቦታው እና በወደብ መገልገያነቱ ምክንያት ስልታዊ ጠቀሜታ ነበረው። በግንቦት 1991 ሻዕቢያ እየገፋ ሲሄድ አሰብን በመቆጣጠር ክልሉን በማጠናከር ወደቡን ያዙ። 11. የነጻነት ሪፈረንደም፡ እ.ኤ.አ. በ1993 ኤርትራ የነጻነት ህዝበ ውሳኔ አካሂዳለች፣ ይህም ከኢትዮጵያ ነፃ እንድትወጣ ከፍተኛ ድጋፍ አድርጓል። ኤርትራ በይፋ ነፃ አገር ስተሆን፣ የአሰብ ወደብ የኤርትራ ንብረት ሆኖ ቀረ። ከኤርትራ ነፃ መውጣት በኋላ 12. የድህረ-ነጻነት ውጥረት፡- በኤርትራ እና በኢትዮጵያ መካከል የነበረው ግንኙነት እ.ኤ.አ. ከ1998 እስከ 2000 በተደረገው የድንበር ውዝግብ፣ ከአሰብ ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ጨምሮ በኤርትራ እና በኢትዮጵያ ጦርነት አብቅቶ ነበር። ማጠቃለያ የአሰብ ወደብን መያዝ ለኤርትራ ነፃነት የተደረገው የረጅም ጊዜ ትግል አካል ሲሆን እ.ኤ.አ. በ1990ዎቹ መጀመሪያ በሻዕቢያ ወታደራዊ ግስጋሴ ወቅት የተጠናከረ ነው። የቀጣናው ታሪክ ከቅኝ ግዛት፣ ከጦርነት እና ከብሄራዊ ማንነት ፍለጋ ጋር የተሳሰረ በመሆኑ የኤርትራ የነጻነት ታሪክ ዋና ነጥብ አድርጎታል። ከዚህም በቀር ምዕራባውያን የራሳቸውን ድብቅ ፍላጎት ለመፈጸም ሰርተው በሰጡን ካርታ እየተጋጨን እና እየተጨራረስን እንዲንኖር ዋና ፍላጎታቸው ነው። የቅኝ ግዛት ትሩፋቶች በግንኙነታችን ላይ የሚያሳድሩትን ተፅእኖ ኤርትራውያን እና ኢትዮጵያውየን መገንዘብ በጣም አስፈላጊ ነው። ስለዚህ ሁለቱም ሀገራት በግልጽ ውይይት መተማመን እና መግባባት ለመፍጠር መንቀሳቀስ ወሳኝ እርምጃ ነው። #ethiopian_tik_tok🇪🇹🇪🇹🇪🇹🇪🇹 #amharic #fpyシ - @tesemamukura