@grope._.3qoba: کورتیەک ژ دیروکا هسنیان لسه‌ر مێژوویا عه‌شیره‌تا ھسنیان ھه‌سنی ژ عه‌شیره‌تێن کوردی یێن بناڤ ده‌نگن یێن ل جزیرا بۆتان (ابن عمر) ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێن رووبارێ دجله‌ باکورێ رۆژاڤایێ زاخۆ ژ ده‌مێن به‌رێ ئاکنجی بووینه‌. ابن خلدون (١٤٠٦) ئاماژه‌ ب کوردێن حسینی د روودانا ھێرشا ئه‌میر قرنیش العگلی ل سه‌ر وه‌لاتێ دوستیکی دایه‌. ھه‌روه‌سا فضل اڵه العمری د سه‌دێ چارێ ده‌ھێ ناڤێ عه‌شیره‌تا ھسنیان د کتێبا مسالک الابصار ئینایه‌. مێژووناس که‌مال ئه‌حمه‌د مه‌زھه‌ر گۆت: ھسنیان به‌رێ عه‌شیره‌ته‌کا مه‌زن و گه‌رۆک بوون، سوڵتان سه‌لیمێ ئێکێ (١٥١٢-١٥٢٠) به‌شه‌ک ژ وان ل ده‌ڤه‌را سنوورێ عوسمانی یا نێزیک رووسیا و ئیران ئاکنجی کرن بۆ پاراستنا وێ. ھسنیان خاوه‌ن مێژوویه‌کا مه‌زنن و یا مل ژ مه‌زناھی و قوربانی دایین. ئه‌ڤ عه‌شیره‌ته‌ مفایه‌کا مه‌زن گه‌ھاندیه‌ ده‌ستهه‌لاتا ئیماراتا بۆتان یا ل سالا (١١٦١ێ) ھاتیه‌ دامه‌زراندن و ھه‌تا ھه‌یڤا ئابا سالا (١٨٤٧ێ) یا به‌رده‌وام بووی، ده‌مێ حکوومه‌تا عوسمانی ب سه‌ر وان دا ھاتی، ل ده‌مێ به‌درخان پاشا ژ ئه‌میرێن مه‌زنێن ڤێ خێزانێ. ئه‌میرێن بۆتان پشت ب ھسنیان د گرێدان د کۆنترۆلکرنا عه‌شیره‌تێن د ناڤ سنوورێن ئیماراتا خوه‌ دا و د شه‌ڕێن وان دژی دوژمنێن وان یێن ده‌رڤه‌ و د ڤه‌کرنا قه‌لا و قه‌سرێن ب زه‌حمه‌ت ب سه‌ر له‌شکه‌رێ ئیماراتێ دکه‌فتن، وه‌کو روودانا ھه‌زاخ و سه‌ر ده‌ست کرن ل سه‌ر زاخۆ و ده‌ڤه‌را ئامێدیێ. سه‌رۆک عه‌شیرێن ھسنیان ب گشتی رێزه‌کا مه‌زن بۆ ئه‌میرێن بۆتان دگرتن و ب دل سۆزی و فه‌رمانا وان دبرن، له‌وا ئه‌میرێن بۆتان د ئیكرامگرتنا وان دا زێده‌ ره‌فتار دکرن. کجال عه‌لی ژ سه‌رۆکێن ھسنیان یێن به‌رچاڤ بوو، ئه‌میرێ بۆتان ئه‌ردێن پان و به‌رێن ده‌شتی ل رۆژاڤایێ جزیرا بۆتان پێ به‌خشین، ل وێرێ ژی زێده‌تری سێ سه‌د ساله‌ ئاکنجی بووینه‌ و ب ده‌شتا ھه‌سنه‌ دھێته‌ نیاسین و نوکه‌ دکه‌ڤیته‌ د ناڤ ئه‌ردێن سووریێ دا د ده‌ڤه‌را سنووری یا به‌رامبه‌ر عیراق و تورکیا، د به‌رامبه‌ر خزمه‌تێن وی و شه‌رڤانین وی د شه‌ڕێ دژی دوژمنێن ئیماراتا کوردی دا. ........................ المصادر (1) تاريخ ابن خلدون , بيروت , 1971م , 4/ 319. (2) عبدالرقيب يوسف , حضارة الدولة الدوستكية في كوردستان , الجزء الثاني , ص 209. (3) أ. شاميلوف , حول مسالة الاقطاع بين الكورد , , ترجمة وقدم له وعلق عليه د. كمال مظهر احمد , بغداد , 1984م. (4) انور مايي , الاكراد في بادينان , دهوك , 1999م. (5) اصيب سيد صالح بطلق ناري في وجهه في تلك الواقعة وعولج حتى شفي , وهو الجد الجامع لآل سيد حاجي من العوائل المعروفة ذات الوجاهة في عشيرة الهسنيان . (6) حمكو احد امراء عشيرة الهسنيان فقد منحه امير بوتان قرية ديرك (ديركا حمكو) لقاء خدماته باستيلاء على زاخو ومنطقة العمادية ‒ آزاد ديركي , جريدة خبات , العدد 804 . (7) انور مايي , محاضرة عن ثورة بدرخان باشا , 1959م. ● المقال مقتبس من كتاب ( دراسة حول عشيرة الهسنيان ) للدكتور احمد بشيرمحمد, مطبعة جامعة دهوك , 2013م. #قرية_سيقبات #عشيرة_الهسنيان #هسني #ناحية_زمار #jalal_newaf