د عدمِ تشدد د فلسفې پۀ حقله مولانا ابوالکلام ازاد پۀ خپل يو تقرير کښې وئيلي دي چې: ما د باچا خان نه پوښتنه وکړه، چې تا د عدمِ تشدد فلسفه د ګاندهي جي نه زده کړه، نو باچا خان راته ووئيل چې نه! دا فلسفه ما د اسلام نه زده کړې ده . باچا خان پۀ عدمِ تشدد څومره کلک ولاړ ؤ او ګاندهي جي د عدمِ تشدد فلسفه څومره خپله کړې وه، د دې خبرې ثبوت مونږ ته د فېصل فاران پۀ هغه سريزه کښې چې د “فخر افغان ځانګړنې” پۀ کتاب ئې ليکلې ده، ښۀ څرګندېدے شي، هغه ليکي: هسې خو ګاندهي جي د دې دومره منونکے ؤ چې خبرو کښې به ئې هم د سختو ټکو پکارونه د تشدد عمل ګڼلو خو چې کله دوېم نړيوال لام راغلو نو د مسلم ليګ، کميونسټ پارټۍ اف انډيا سره کانګرس هم د انګرېزي استعمار د مرستې اعلان وکړو، يواځې باچا خان ؤ چې صفا ئې ووې چې دا زما د مفکورې عدم تشدد اپوټه ده او د انګرېز د ملاتړ نه ئې ځان وژغورلو علي خان مسيد پۀ خپله يوه ليکنه “باچا خان او عدمِ تشدد” کښې د ګاندهي جي او د باچا خان د عدمِ تشدد بېلتون پۀ دې ټکو کښې کړے دے: د باچا خان او ګاندهي جي د عدمِ تشدد پۀ فلسفه کښې جوت فرق ؤ. بابا د عدمِ تشدد پۀ ذریعه د پښتون قام تشدد ورک کولو هڅې کولې، خپله ټولنه ئې اصلاح او رغوله، پښتون ملت ئې د تشدد پسندۍ نه خلاصولو، تر څو د پښتنو د بې علمۍ، غربت او پسمانده ګۍ علاج وکړي او ټولنه اصلاح کړي. مګر ګاندهي جي د عدم تشدد فلسفه د یوې سیاسي ٰالې Political Instrument پۀ طور استعمالوله، تر څو پېرنګیان اړ کړي چې هندوستان پرېږدي، چې د هند ٰازادي ئې پۀ جوته سره د عدمِ تشدد پر بنسټ وګټله، دۀ د عدم تشدد نه هغه کار واخيست، چې نورو قامونو د تشدد کولو پۀ ذریعه د ٰازادۍ مبارزې کولې. ګاندهي جي هندي ټولنه روغه او اصلاح نۀ کړه، هم دغه سبب شو چې د هند د ٰازادۍ نه پس ګاندهي جي پۀ خپله د تشدد ښکار شو او باچا خان پۀ خپل مرګ مړ شو. ~𝘼𝙠 #akmalmkhan - @akmalmkhan